Deney-8: DÜZ AYNA ÜRETİMİ

14 Aralık 2009 Pazartesi
Hafta sonu, yeni başlayan haftanın ara projesi göz kırpmaya başlamıştı ki bir heyecan ile "Düz ayna üretmenin yolunu keşfetmiş olabilir miyim?" iletisini yazdım...:)

Sonra peşini bırakmadım tabi ve 6gen ile alakalı sezinlediğim bir şeyler olduğunu şu aşağıdaki başlıkta farkettim. (-bknz. Neden altıgen alet?)

Şimdi 3. saat aşındırmadayım ve daha önce bahsettiğim ortadaki aşınmayan bölgenin çapı yaklaşık 66 mm. ve küçülmeye devam ediyor. Ayrıca hatırlatmalıyım ortası daha önceden bir deodorant şişesi ile çukurlaştırıldı...:)



Merakla sonunu bekliyor ve pek endişelenmiyorum. Çünkü ne yaparsam yapayım ayna tümsekleşmeme eğiliminde. Biraz diğer tarafa eğilimi yok değil hani. Ancak bu üstesinden gelinesi bir durum.

Elbette işin en önemli kısmı ve sonucu gösterecek tarafı olan ölçme işi daha büyük bir sorun. Ancak bunu, tümsekleşmeme eğilimi olan yöntem ve uygulamada sorun olarak değil süreç olarak görmekteyim. Çünkü ayna üstte ve altta uyumlu (düz kalacak şekilde) ve zahmetli hareketlerle yapıldığında da tümsekleşmeden uzaklaşma var. Aslında bu daha çok gidip gelme diyelim ve gidip geldikçe aynayı inceltme ve parlatma. Eğer tecrübeliyseniz durmanız gereken yeri bilir ve daha ötesine geçmezsiniz...

Peki tecrübeli değilseniz ne olacak?

İşte aynanın tümsekleşme eğilimi göstermeyecek bir şekilde aşındırılabilirse ve inceltilip cilalanabilirse, o zaman düz ayna üretme konusunda sağlam bir temele tutunmuş olursunuz. Tabi tek başında yeterli olmayabilir ve yine kombine hareketler gerekebilir. Hedef daha kolay ve mükemmel düz ayna üretmek. Başarılı olunursa bir teleskop A'dan Z'ye Türkiye'de üretilebilir olacak.

Bu arada sagitta ölçülerinde gittiğim yöntemi arz edeyim:

En son hogging'de güncellemeye gittim. 120 gritte iken en fazla eaşınma olacağını düşünerek kamburlaşmayı ölçtüğümde 300 mikron buldum. Bu yüzden ayna üzerindeki sagittayı biraz arttırdım ve 1200 grite kadar inceletmesini yaptım. Şu an 330 mikron ve ~1 metre odağı olan bir küçük ayna, büyük ayna ortasında...:)

Şimdi ise ince aşındırmaya devam ediyorum. Zannedersem yüzey uyumu sağlandığında ayna düz ve ortadaki çap 0 olacak ama her grit değişiminde aynayı incelemeliyim. Çünkü 30 mikronluk bir fark ama bunu önemsemiyorum çünkü neticede ne olur bilmiyor. Öyle ya, aşındırma ivmesi duruma göre değişebiliyor. Bu arada her şey ölçüm değil biraz da görsel vidyoya yer vereceğim. Profilden ve biraz açılı aynı yüzeyini göstermeye çalışacağım.

NEDEN ALTIGEN ALET?

Fotoğrafta, altıgen parçalardan oluşan bir aletin ayna üzerinde bıraktığı izler görülmektedir. Resim fotoğrafın tersi ve kırpılmış halidir.

Ayna yetmedi bir de başımıza alet sorunsalı çıkardı diyecekler...:)

Ne derlerse desinler ama düz kenarları olan altıgen yüzey bir aynayı içbükey haline getiremiyor. Zannedersem bunun nedeni izlerden açıkça belli oluyor. Bu neticeyi ikincil ayna olarak kullandığımız diyagonal kesim ayna için kullanabiliriz!

Aşağıdaki vidyoda profilden ayna izlenenilir...

Düz ayna üretmenin yolunu keşfetmiş olabilir miyim?

13 Aralık 2009 Pazar
Farzedelim elimizdeki, çok fazla (~1,5 mm s.) içbükey haline gelmiş aletle sadece merkezi çok az çukurlaştırılmış (hogging) aynayı, alet üste (TOT) çalışıyorsunuz! Yani iki içbükey yüzey...

Yüzey uyumu oturumu (SCS) sırasında aletin en çok (MAX) ve sadece kenarları ile aynanın uygulanan harekete göre merkezindeki küçük bir bölümü hariç tamamı biraz (MIN) aşınırken, SCS sonlarına doğru gittikçe ayna merkezine temas etmeyen dairenin çapı küçülür.

Yüzey uyumu sağlandığında da ayna çok az (1/6 s.), alet en fazla (1/3 s.) aşınırken temas etmeyen yüzey kalmaz. SCS sonrası cilalama oturumuna geçilir. Uygun zaman ise merkezdeki aşınmayan bölge nokta halini aldıktan (pat diye olmuyor, ileride açıklayacağım) hemen sonraki andır.

Kuramsal olarak durum bu çünkü denedim ve gördüm. Ama hala deneyerek netleşmesi gereken taraflar var. Mesala hangi sagitta değeriyle başlanmalı veya bunun bir önemi var mı? Cilalama sırasında düzleşen ayna tekrar çukurlaşır mı veya bunun olmaması için TOT&MOT uygun oranlarda çalışılmalı mı?

Denemeye gerek olmayan taraf ise alışık olduğumuz kaba ve ince aşındırma süreçleri! Burada grid değişimini, ayna merkezinde azalan ve aşınmayan bölgenin küçülme ivmesi belirliyor. Ama kuramsal açıdan çap küçüldükçe ivme artsa da uygulamada grid değerleri büyüdükçe aşınmayan bölgenin çapının küçülme hızı aynı kalıyor. Hatta daha yavaş çünkü temas yüzeyi artıyor.